जागतिक साहित्य कला व्यक्तित्व विकास मंच सदस्य लेखक कवी हेमंत सांबरे यांचा स्वातंत्र्यवीर सावरकरांवर लिहिलेला अप्रतिम लेख

स्वातंत्र्यवीर सावरकर हे भारतीय स्वातंत्र्य लढ्यातील अतिशय उत्तुंग व्यक्तिमत्त्व होते . या व्यक्तीने हजारो लोकांना प्रेरित केले व कित्येकांना सर्वोच्च त्याग करण्यासाठी उद्युक्त केले .
ब्रिटिश सरकार वीर सावरकरांना आपले सर्वात मोठे व बुद्धिमान शत्रू समजत .आजही ब्रिटिशांनी सावरकर लंडन मध्ये जेथे राहत त्या घराच्या बाहेर लिहून ठेवले आहे , ” Vinayak Damodar Savarkar , The Great Indian Patriot And Philosopher Lived Here ” , म्हणजे ही अशी पाटी तिथे लावण्यात आज ब्रिटिशांना ही गर्व वाटत आहे .

( लंडन मधील इंडिया हाऊस , जेथे सावरकर राहिले होते )

गाय आलड्रेड हे ब्रिटिश पत्रकार म्हणतात की , ” सावरकर हे महान द्रष्टे आणी मानवतावादी नेते आहेत ” .

ठाकूर चंदनसिंग हे नेपाळ मधील गुरखा समाजाचे मोठे नेते जेव्हा सावरकरांना प्रत्यक्ष रत्नागिरीत भेटले व त्यांचे भाषण ऐकले तेव्हा म्हणाले , ” नेपोलियन कसा असेल याची आता मला कल्पना आली !” .

सरसेनापती करिअप्पा – मद्रास ( आत्ताचे चेन्नई ) येथील भाषणात म्हणाले होते , ” तरुण वयापासूनच सावरकरांनी सैनिकी प्रशिक्षणावर भर दिला होता .आपल्या देशाने सावरकरांचे वेळीच ऐकले असते तर हे चीन युद्धाचे संकट आपल्यावर कोसळले नसते ”

26 फेब्रुवारी 1975 रोजी
फिल्ड मार्शल सॅम माणकेशा पुण्यात सारस बागेजवळ पुतळ्याचे अनावरण करताना म्हणाले , ” मला आयुष्यात अनेक सन्मान मिळाले पण वीर सावरकरांच्या पुतळ्याचे अनावरण करण्याचा मान सैनिक म्हणून मिळाला तो मी कधीच विसरणे शक्य नाही ” .

इंदिरा गांधी सावरकर जन्मशताब्दी जवळ आली असता एका पत्रात म्हणतात , ” In her letter dated May 20, 1980, Indira Gandhi wrote, “Veer Savarkar’s daring defiance of the British Government has its own importance in the annals of our Freedom movement. I wish success to the plans to celebrate the birth centenary of the Veer Savarkar ”

अनेक त्यावेळची युरोपियन वृत्तपत्रे सावरकरांचे भरभरून कौतुक करत !
असे असताना खुद्द सावरकरांचा जो स्वदेश म्हणजे भारत येथे काय परिस्थिती आहे ?

येथे त्यांची विविध प्रकारे चेष्टा केली जाते .त्यांनी केलेल्या कार्यास दुर्लक्ष केले जाते . त्यांच्यावर नको नको ते आरोप केले जातात .

असे का झाले असावे ? आपण जे स्वातंत्र्य मिळाले आहे व ज्यांच्यामुळे मिळाले त्यांनाच विकृत का दाखवीत आहोत ? की यात काही विशिष्ट गटांचा फायदा आहे , म्हणून ते करत असतील का ?
की सावरकरांची ब्रिटिशांना जशी भीती वाटायची तशीच भीती या देशद्रोही गटांना वाटतेय का ?

मग अशावेळी आपण सर्वांनी फक्त बघतच राहायचे का ? काहीच नाही का करायचे ?

तर त्रिवार नाही , आपण पुढे होऊन जे योग्य व सत्य आहे ते लोकांपर्यंत पोहोचविणे हे व्रत स्वीकारायला हवे .

सावरकर महान देशभक्त असूनही त्यांना सतत का नाकारले गेले वा त्यांच्या विचारांना का डावलले गेले त्याचा
आम्ही अभ्यास करताना जी मुख्य पाच कारणे वाटली ती क्रमशः आपण बघू 👇👇

या कारणांचा उहापोह करू व त्यावरील उपायांची चर्चा ही करूया 🙏

कारण पाहिले

सावरकर प्रखर हिंदुसंघटक होते

सावरकर स्वतः जातीभेद पाळणारे नसूनही त्यांच्यावर , ” जातीयवादी ” हा ठपका सातत्याने का बसला होता ? त्याला दोन कारणे होती . सावरकर हे ‘ एक माणूस एक मत ‘ या न्यायतत्वाचा हिरिरीने पुरस्कार करत हे एक कारण . मुसलमान मौलवी व ख्रिश्चन मिशनरी हे निरक्षर , अडाणी , गरीब हिंदूंना बाटवून आपल्या कळपात ओढतात , याला सावरकर प्रखर विरोध करत असत , हे दुसरे कारण . सावरकरांच्या या प्रचारामुळे जातीयवादी मुसलमान व ख्रिश्चन त्यांच्यावर दातओठ खात असत . हिंदूंवर केवढा ही ढळढळीत अन्याय झाला तरी आपण मोठे सहिष्णू आहोत हे दाखविणारे लोकही सावरकरांच्या प्रचाराने चिडत (संदर्भ – स्वातंत्र्यवीर सावरकर- धनंजय कीर , पृ- ६९८ ) .

हे कारण अतिशय महत्त्वाचे आहे .कारण जसजसे सावरकर विचार जास्त लोकांपर्यंत पोहोचतील तसतसे या हिंदू समाजात फूट पाडणे अशक्य होईल हे ओळखून च बाहेरील व आतील देशद्रोही शक्ती सावरकर द्वेष पसरविणे हा मुख्य उद्देशाने काम करतात .
त्याचवेळी स्वतःला पुरोगामी व सर्वधर्म समभाव असे मानणारे पण ढोंगी लोकही हे ओळखतात की सावरकर जितके लोकांना समजतील तितके त्यांचे ढोंग लोकांपुढे येईल व त्यांचे पितळ उघडे पडेल त्यामुळे ही तथाकथित पुरोगामी जमात ही सावरकरांचा विरोध करते .

कारण दुसरे

बुद्धिप्रामाण्यवादी सावरकर

सावरकर हे खरे बुद्धिप्रामाण्यवादी होते . त्यांच्या विचारांत कुठलेही ढोंग व दुटप्पीपणा नसे . ते जसे हिंदुमधील अंधश्रद्धा व जातीयता यावर प्रहार करत तितकाच प्रहार मुस्लिम , ख्रिश्चन , व इतर धर्मातील दोषांवर ही करत . त्यामुळे आजकाल ज्या लोकांना फक्त हिंदूंवर टीका करून स्वतःचे स्वार्थ साधून घ्यायचे आहेत , त्या लोकांची ‘ सावरकर विचार ‘ जितके पुढे येतील तितकी त्यांची अडचण वाढत जाते .
मग हेच ढोंगी लोक सावरकरांच्या विचारांना बुद्धिभेद करून लोकांपुढे मांडतात . सावरकर म्हणत की गाईचे पूजन न करता तिचे योग्य प्रकारे पालन केले पाहिजे . यात सावरकरांनी गोमांस खाल्ले पाहिजे असे कुठेही म्हटले नसूनही हे ढोंगी लोक तसा खोटा प्रचार करतात . हे एक उदाहरण आहे , असे बरेच उद्योग या लोकांचे सुरू असतात .आपण या सर्वांपासून अखंड सावधान राहायला हवे .

कारण तिसरे

अखंड भारताचे पुरस्कर्ते

जेव्हा भारताला स्वातंत्र्य मिळत होते , तेव्हा खूप आधी ब्रिटिशांनी जी विभाजनाची बीजे पेरली होती त्याचा खूप मोठा वृक्ष होऊन त्याला विषारी फळे लागली होती . त्यातूनच पुढे भारताची फाळणी होऊन त्याचे तुकडे झाले . त्यावेळी व त्यापूर्वी ही सावरकरांनी अखंड भारताचा पुरस्कार केला होता . पण हे स्वप्न काही पुर्ण होऊ शकले नाही . तरीही पुढे जाऊन ही हे अखंड भारताचे स्वप्न पूर्ण होईल अशा आशावाद त्यांनी व्यक्त केला होता .
आज आपल्या देशात अनेक देशद्रोही शक्ती वास करत आहेत . त्यातले काही तर उघडपणे , ” भारत तेरे तुकडे होंगे ! ” असे नारे देतात व आपल्या देशात भाषण स्वातंत्र्य चा गैरफायदा घेतला जातोय . अशावेळी जेव्हढे जास्त सावरकर विचार लोकांपर्यंत पोहोचतील तेवढी समाजात एकी वाढेल व अशा देशद्रोही शक्तींचे ( या शक्तींना परदेशातून आपल्या शत्रू कडून ही फंडिंग मिळते ) पितळ उघडे पडेल . कारण सावरकर या वृत्तींना , ‘ जशास तसे ‘ उत्तर द्यावे असे सांगतात . तसेच सावरकर वाचले व समजले तर , ‘ देशभक्ती ‘ व , ‘ देशद्रोह ‘ या व्याख्या तर्कशुद्ध रीतीने उलगडत जातात .

हेच कारण आहे सावरकर विराधाचे , आणि या देशद्रोही वृत्ती पुढे ही विचारांना विरोध करतच राहणार हे गृहीत धरून तयार राहावे लागेल .

कारण चौथे

हिंदुत्वाची नव्याने मांडणी व नवी व्याख्या

हिंदुत्व हा शब्द सावरकरांच्या पूर्वी ही काही लोकांनी वापरला असला तरी त्याची सुटसुटीत व सर्वसमावेशक व्याख्या फक्त सावरकरांनीच केली . ती अशी –

आसिंधु सिंधु पर्यन्ता, यस्य भारतभूमिका |

पितृभू: पुण्यभूश्चैव स वै हिंदुरिति स्मृत: ||

म्हणजेच पवित्र सिंधू नदीपासून ते सिंधुसागरापर्यंत ( दक्षिण समुद्र ) असलेल्या या भरतभूला जो आपली पितृभूमी व पुण्यभूमी मानतो तो प्रत्येकजण हिंदू होय .
अर्थात ही व्याख्या त्यांनी फक्त हिंदू या शब्दाची केली आहे .त्यांचा यामागचा उद्देश अखिल हिंदू जगताने ( हिंदू , शीख , जैन, बौद्ध , आदिवासी इ ) या हिंदुत्वाच्या ध्वजाखाली एकत्र यावे हा होता . यात कुठेही असे म्हटलेले नाही की दुसऱ्या कुठल्या धर्माला तुच्छ लेखावे वा दूर करावे . किंवा सावरकर कुठेही असे म्हणत नाही जो मनुष्य या व्याख्येत बसत नाही ( हिंदुत्वाच्या ) तर तो देशभक्त वा भारतीय नसेल . पण काही अर्धवट लोक पूर्णपणे माहिती न घेता विनाकारण सावरकरांना बदनाम करत राहतात .

बाकी यातही हिंदूंचे एकीकरण व संघटिकरंण होऊ नये यासाठी प्रयत्न करणारे लोकही सावरकरांवर नाराज असतील यात काय शंका ? कारण जसजशी सावरकरांची हिंदुत्वाची व्याख्या समस्त हिंदू जनास समजत जाईल तसतसे या बाहेरील शक्तींचे हिंदूंमध्ये फूट पाडण्याचे मनसुबे उध्वस्त जातील .
आपण एकच करायचे सावरकर विचार विविध माध्यमातून लोकांपर्यंत पोहोचवीत राहायचे .

कारण पाचवे

खरी व निस्पृह देशभक्ती

आपण रोज जगताना अनेक आदर्श आपल्यासमोर येतात वा निर्माण केले जातात . आजचे बरेच नेते ,आपण बघतो की जे देशाचा विचार करण्याऐवजी स्वतःचा विचार करून अगणित संपत्ती गोळा करतात . तरीही ते लोकांसमोर असा भास निर्माण करतात की आपणच खरे देशभक्त आहोत .
पण त्याचवेळी सावरकर चरित्र जेव्हा आपल्यासमोर ठेवले जाते वा सांगितले जाते तेव्हा लक्षात येते की ,

१ . सावरकर यांनी नेहमीच लोकप्रियतेपेक्षा लोकहीत वा देशहित महत्वाचे मानले .
२ .त्यांनी कधीही वैयक्तिक संपत्ती गोळा केली नाही वा आपल्या मुलांना कुठलाही फायदा करून दिला नाही .
३ .त्यांनी आयुष्यभर फक्त देशहिताचाच विचार केला .

हेच कारण आहे की स्वातंत्र्यानंतर सावरकर विचारांना मुद्दाम दुर्लक्षित केले गेले व आजही तसेच प्रयत्न होताना दिसतात .

कारण खरी देशभक्ती काय असते हे सावरकर चरित्र अभ्यासताना समजू लागते , मग त्याचवेळी भ्रष्टाचारी व चरित्रहीन नेत्यांचे खरे रूप जनतेला समजू लागते .
यात एक मुद्दा असाही आहे जो माझ्या या लेखमालेतील पहिल्या लेखात ही सांगितलं होता , तो असा की स्वातंत्र्यानंतर काँग्रेस ने म गांधीजी यांच्या नावाचा फक्त वापर केला पण गांधीजीचा साधेपणा व प्रामाणिकपणा या गुणांना मात्र सतत डावलले . हे असे गुण होते की जे म गांधीजी यांना वाटायचे की सार्वजनिक जीवनात भारतीय नेत्यांनी पाळायलाच पाहिजे .

याशिवाय ही अजून कारणे असतील , पण जी काही ठळक कारणे मला वाटली ती मी आपणापुढे ठेवली आहेत .

( स्वा सावरकर – कीर लिखित सावरकर )

असे उत्तुंग चरित्र असलेल्या नेत्यांचा आदर्श आजच्या तरुण पिढीपुढे ठेवावा हा या लेखमालेचा उद्देश होता .
या लेखमालेतील सर्वच लेखनास जो भरभरून प्रतिसाद वाचकांनी दिला , त्याबद्दल आभार 🙏

हेमंत सांबरे
9922992370 .
(आपल्या प्रतिक्रिया जाणून घ्यायला नक्कीच आवडेल , आपण फोन , sms वा ई-मेल करून नक्की कळवा )