१४ सप्टेंबर राष्ट्रीय हिंदी दिन
राष्ट्रीय हिंदी दिन दरवर्षी १४ सप्टेंबरला साजरा केला जातो. हा दिवस साजरा करण्याचा मुख्य हेतू हिंदी भाषेला चालना देणे आहे. १४ सप्टेंबरलाच हिंदीला देशाच्या अधिकृत भाषेचा दर्जा मिळाला. हिंदी ही जगातील तिसऱ्या क्रमांकाची भाषा आहे, परंतु हिंदी योग्यरित्या समजणे, वाचणे आणि बोलणे या लोकांची संख्या खूपच कमी आहे. हिंदी ही आपली मूळ भाषा असली तरीही, लोक आजकाल इंग्रजीकडे अधिक लक्ष देतात, ज्यामुळे हिंदी मागे राहिली आहे. १४ सप्टेंबर रोजी हिंदीला प्रोत्साहन देण्यासाठी अनेक कार्यक्रम व स्पर्धा घेण्यात येतात.
सन १९४७ मध्ये देश स्वतंत्र झाल्यानंतर, सर्वात मोठा प्रश्न म्हणजे कोणती भाषा राष्ट्रभाषा करावी हा होता. बर्‍याच विचारविनिमयानंतर १४ सप्टेंबर १९४९ रोजी हिंदीला अधिकृत भाषेचा दर्जा देण्यात आला. घटनेच्या अनुच्छेद ३४३(१) मध्ये याचा उल्लेख आहे, त्यानुसार भारताची अधिकृत भाषा ‘हिंदी’ आहे आणि लिपी ‘देवनागरी’ आहे. हिंदी दिनाचा उत्सव १४ सप्टेंबर १९५३ रोजी सुरू झाला.
हिंदीला अधिकृत भाषेचा दर्जा दिल्यानंतर हिंदीविरहित लोकांनी त्याला विरोध केला, यामुळे इंग्रजीलाही अधिकृत भाषा बनविण्यात आले. हिंदीबद्दल सर्वात चांगली गोष्ट म्हणजे ही भाषा समजणे खूप सोपे आहे, ही जशी लिहिली आहे त्याच प्रकारे उच्चारली जाते. आपल्या देशात ७७ टक्के लोक हिंदी बोलतात, समजतात आणि वाचतात. हिंदी ही अधिकृत कामकाजाची भाषा म्हणूनही वापरली जाते.
गांधीजींनी हिंदीला सर्वसामान्यांची भाषा म्हटले होते. सन १९१८ मध्ये हिंदी साहित्य संमेलनात गांधीजींनी हिंदीला राष्ट्रभाषा बनविण्यास सांगितले होते. जेव्हा हिंदीला अधिकृत भाषा म्हणून स्वीकारले गेले, तेव्हा देशाचे पहिले राष्ट्रपती डॉक्टर राजेंद्र प्रसाद यांनी गांधीजींनी हिंदीकडे केलेल्या प्रयत्नांची आठवण केली. देशाचे पहिले पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू यांनी या दिवसाचे महत्त्व लक्षात घेऊन हा दिवस हिंदी दिन म्हणून साजरा करण्यास सांगितले होते. भारताचे नागरिक म्हणून आपल्या सर्वांचे कर्तव्य आहे की आपण हिंदीला प्रोत्साहन देण्यासाठी प्रयत्न केले पाहिजे. आपली कार्यकारी भाषा म्हणून हिंदीचा जास्तीत जास्त वापर करा.
