मुंबई (गुरुदत्त वाकदेकर) :
पुण्यात जन्मलेला भारतीय नेमबाज स्वप्नील कुसळे याने पॅरिस ऑलिम्पिकमध्ये पुरुषांच्या ५० मीटर ३ पोझिशन स्पर्धेत भारताला ऐतिहासिक कांस्यपदक मिळवून दिले आहे. या स्पर्धेत भारतासाठी ऑलिम्पिक पदक जिंकणारा तो पहिला खेळाडू आहे. पात्रता फेरीत तो सातव्या स्थानावर राहिला. रायफल थ्री पोझिशनमध्ये शूटर तीन पोझिशनमध्ये लक्ष्य ठेवतो. यामध्ये गुडघे टेकणे, प्रवण होणे किंवा पोटावर झोपणे आणि उभे राहणे यांचा समावेश होतो.
फायनलमध्ये स्वप्नीलने स्थायी स्थितीत जबरदस्त पुनरागमन केले आणि त्याच्या पहिल्याच ऑलिम्पिकमध्ये भारतासाठी पदक जिंकले. स्वप्नीलने पात्रता फेरीत प्रभावी कामगिरी केली आणि ६० शॉट्समध्ये ५९० गुणांसह अव्वल आठ नेमबाजांमध्ये स्थान मिळविले, ज्यामध्ये ३८ आतील १० समाविष्ट आहेत. स्वप्नीलसह, आणखी एक भारतीय नेमबाज ऐश्वर्य प्रताप सिंग तोमरने पात्रता फेरीत ५८९ गुणांसह ११वे स्थान पटकावले होते. स्वप्नीलचा पदक जिंकण्याचा प्रवास संघर्षांनी भरलेला आहे. आज त्याच्याबद्दल थोडं जाणून घेऊया…
६ ऑगस्ट १९९५ रोजी पुण्यात जन्मलेला स्वप्नील कुसळे हा शेतकरी पार्श्वभूमी असलेल्या कुटुंबाचा सदस्य आहे. स्वप्नीलने २००९ मध्ये शूटिंगमध्ये त्याचा प्रवास सुरू केला, जेव्हा त्याच्या वडिलांनी त्याला महाराष्ट्राच्या क्रीडा प्रबोधिनी या प्राथमिक क्रीडा कार्यक्रमात दाखल केले. वर्षभराच्या सखोल प्रशिक्षणानंतर स्वप्नीलने नेमबाजीला त्याचे क्रीडा करिअर म्हणून निवडले. त्याचे समर्पण आणि प्रतिभा लवकरच ओळखली गेली आणि २०१३ मध्ये त्याला लक्ष्य स्पोर्ट्सकडून प्रायोजकत्व मिळाले.
नेमबाजीच्या विश्वात स्वप्नीलचे यश लक्षवेधी आहे. कुवेत येथे आशियाई नेमबाजी स्पर्धेत त्याने ३ मीटर रायफल प्रोन स्पर्धेत सुवर्णपदक जिंकले. याशिवाय गगन नारंग आणि चैन सिंग यांसारख्या प्रसिद्ध नेमबाजांना मागे टाकत तुघलकाबाद येथील ५९ वी राष्ट्रीय नेमबाजी स्पर्धा जिंकली. त्याने या यशाची पुनरावृत्ती तिरुअनंतपुरम येथील ५९व्या राष्ट्रीय स्पर्धेत ५० मीटर रायफल ३ पोझिशन्स स्पर्धेत आणखी एक सुवर्णपदक जिंकून केली.
कैरो येथे २०२२ च्या जागतिक स्पर्धेत स्वप्नीलने चौथे स्थान पटकावले होते, त्यामुळे भारतासाठी ऑलिम्पिक कोटा स्थान मिळवले होते. पुण्यात जन्मलेल्या या नेमबाजाने २०२२ आशियाई क्रीडा स्पर्धेत सांघिक स्पर्धेत सुवर्ण पदक आणि बाकू येथे २०२३ विश्वचषक स्पर्धेत मिश्र सांघिक स्पर्धेत सुवर्ण पदक तसेच वैयक्तिक आणि सांघिक स्पर्धेत दोन रौप्य पदके जिंकली.
स्वप्नीलने २०२२ वर्ल्ड चॅम्पियनशिपमध्ये सांघिक स्पर्धेत कांस्यपदक आणि नवी दिल्ली येथे २०२१ विश्वचषक स्पर्धेत सांघिक स्पर्धेत सुवर्णपदक जिंकले. त्याच्या यशाला अत्यावश्यक गॅझेट्सची खरेदी, वैयक्तिक प्रशिक्षकासह गृह प्रशिक्षण आणि लक्ष्य ऑलिम्पिक पोडियम स्कीम (टॉप्स) द्वारे १७,५८,५५७ रुपयांची आर्थिक मदत करण्यात मदत मिळाली. स्वप्नीलचा पुण्यातील एक आश्वासक युवा नेमबाज ते ऑलिम्पिक पदक विजेता असा प्रवास त्याचे विलक्षण कौशल्य, समर्पण आणि त्याच्या संपूर्ण कारकिर्दीत त्याला मिळालेला व्यापक पाठिंबा दर्शवतो.
आपल्या पहिल्याच ऑलिम्पिकमध्ये भारतासाठी कांस्यपदक जिंकणाऱ्या स्वप्नील कुसळेने इतिहास रचला आहे. त्याने पुरुषांच्या ५० मीटर रायफल ३ पोझिशनमध्ये पदक जिंकले. या स्पर्धेत भारतासाठी ऑलिम्पिक पदक जिंकणारा तो पहिला भारतीय ठरला. या विजयानंतर त्यांनी अधिकृत प्रसारकांशी बोलताना आनंद व्यक्त केला.
स्वप्नील म्हणाला, ‘खूप छान वाटतंय. आत खूप भावना आहेत, मी त्या आत्ता बाहेर काढू शकत नाही, पण सर्व चाहत्यांचे आणि संपूर्ण भारताचे आभार.’ १२ वर्षांनंतर भारताला रायफलमध्ये कोणतेही पदक मिळण्याबाबत स्वप्नील म्हणाला, माझ्या मनात फक्त एवढेच होते की मला भारतासाठी काहीतरी साध्य करायचे आहे आणि पदक जिंकून देशाची प्रतिष्ठा वाढवायची आहे. आता हे शक्य झाले आहे. १२ वर्षांपूर्वी म्हणजे २०१२ लंडन ऑलिम्पिकमध्ये गगन नारंगने रायफल स्पर्धेत भारतासाठी कांस्यपदक जिंकले होते.
स्वप्नीलने कांस्यपदक जिंकल्यानंतर अधिकृत प्रसारमाध्यमांच्या प्रतिनिधीशी बोलताना भावूक झाला. स्वप्नील म्हणाला, भैया (गगन) माझ्यासोबत अनेक वर्षांपासून आहे. मी त्याला बघत मोठा झालो आहे आणि त्याच्याकडून शिकत आहे. मला त्याच्याकडून प्रेरणा मिळते. कोणाला कसे सामोरे जायचे आणि कोणाच्या विरोधात कोणती रणनीती आखायची हे त्यांनी सांगितले होते. मी फक्त त्याची आज्ञा पाळली. मला पाठिंबा दिल्याबद्दल मला फक्त धन्यवाद म्हणायचे आहे.
भारताच्या ऑलिम्पिक इतिहासात प्रथमच नेमबाजांनी एकाच खेळात तीन पदके जिंकली आहेत. स्वप्नीलच्या आधी मनू भाकरने महिलांच्या १० मीटर एअर पिस्तूल स्पर्धेत कांस्यपदक जिंकले होते आणि सरबजोतसह मनूने १० मीटर एअर पिस्तूल मिश्र स्पर्धेत कांस्यपदक जिंकले होते. ५० मीटर रायफल ३ पोझिशनमध्ये चीनच्या लियू युकुनने ४६३.६ गुणांसह सुवर्ण आणि युक्रेनच्या सेरहिय कुलिशने ४६१.३ गुणांसह रौप्यपदक जिंकले.
धोनीइतकाच ‘कूल’ असलेल्या कुसळेने विश्वचषक विजेत्या क्रिकेट कर्णधारावर आधारित चित्रपट अनेकदा पाहिला. पात्रतेनंतर तो म्हणाला होता, ‘मी नेमबाजीमध्ये कोणत्याही विशिष्ट खेळाडूचे मार्गदर्शन घेत नाही, परंतु इतर खेळांमध्ये धोनी हा माझा आवडता आहे. माझ्या खेळात शांत राहण्याची गरज आहे आणि तोही मैदानावर नेहमी शांत असायचा. तोही टीसी होता आणि मीही. मी धोनीकडून शांत राहायला शिकलो आहे.
