*जागतिक साहित्य कला व्यक्तित्व विकास मंचचे सन्माननीय सदस्य कविवर्य वैद्यराज भूपाल त्र्यंबक देशमुख लिखित अप्रतिम लेख*

*स्मृति- भाग ११*

समग्र भारत वर्षातील वेदविदांस मी कविवर्य वैद्यराज भूपाल त्र्यंबक देशमुखचा सविनय , सादर , साष्टांग प्रणिपात .
आज आपण *कात्यायन* स्मृतितील श्लोक पाहू .

*पृष्ठवंशे च नाभ्यां च धृतं यद्विन्दते कटिम् ।*
*तद्धार्यमुपवीतं स्यान्नातो लम्बं न चोच्छ्रितम् ॥*
पाठीवर मेरुदण्डावर व नाभीवरुन कटिप्रदेशापर्यंत पोहोचणारे उपवीत ( जानवे ) धारण करण्यास योग्य असते .
ह्या सुंदर श्लोका इतकं जानवं सर्व अवस्थेत म्हणजे बाल्यावस्थेत इ. तसेच शरीरावस्थेत प्रत्येकाला मिळाले असेलच , असे मुळीच नाही . जानवं तयार करणारे सगळे शास्त्रोक्तच तयार करत असावेत ! माझे दुमत नाही ! पण पाचवीतल्या मुलाने घालावयाचे व तरुणाने घालावयाचे , यातला फरक तयार करणार्‍या ब्राह्मणांना अजिबात कळला नाही . जाड वा बारीक अथवा बुटका वा उंच असं कुठल्याच अवस्थेचं भान न ठेवता जानवी बनवली गेली ! वरुन अक्कल पाजळणारे खूपच ! ते असं प्रमाणात असावं ! तसं असावं ! पण जानवी टाकण्याची अशी कारणे असावीत ?
परदेशात जाणारा ब्राह्मण पण बहकला होता ! अमेरिकेत जावून आल्यावर आमच्याच घरातले बिघडले ! सर्वांची कथा तशीच !!
पैशाचे जोरावर प्रथम वैश्यांनी , नंतर अति युद्धजन्य परिस्थितीमुळे क्षत्रियांनी आणि विज्ञानवादाच्या मोहापोटी ब्राह्मणांनी जानवे सोडले . असे सगळे द्विजांनी सोडले . बरं सोडलं तर नुकसान काहीच नाही ! पण आज आमच्या संस्कृतीवर वार सुरु असतांना त्याला उत्तर ब्राह्मण देवूच शकत नाही ! नुसते परशुरामाचे नाव घेवून शर सांभाळण्याचे ही सामर्थ्य येत नाही व शापाचेही सामर्थ्य येत नाही ! आणि शाप या शब्दावर कुणी चिंतन केले असेल असं मला वाटतच नाही !?!? आपण हीन झालोत , हे मान्यच केलं पाहिजे . जे मानत नाहीत , त्यांना नमस्कार .
जानवं असण्याचा सोपा अर्थ मला समस्त स्वाध्यायींचे हृदयस्थ प.पू. पांडुरंगशास्त्री आठवले दादाजींकडून कळला . *” देव माझ्यासोबत आहे “* येवढाच अर्थ ! बाकी ठीक आहे , नऊ तंतुंच्या नऊ देवता ! ब्रह्मगाठ ! इ. काय काय ऐकायला मिळते ! मी चूक म्हणत नाही ! पण प्रत्येकाला समजेल अशा भाषेत आम्ही समजावू शकलो नाही ! आमच्यांनाच नाही तर बाकीच्यांची कथा काय वर्णावी ! असो , पण जानवं असावं .

*आयुर्बलं यशो वर्च्चः प्रजाः पशून् वसूनि च ।*
*ब्रह्मप्रज्ञाञ्च मेधाञ्च त्वन्नो धेहि वनस्पते ॥*
” हे वनस्पते तू आम्हास आयु , बल , यश , तेज , उत्तम सन्तान ( सम्यक् तनोति इति सन्तानः म्हणजे आपल्या पूर्वजांच्या उत्तम गुणांचा वारसा जी सम्यक् म्हणजे बरोबर पुढे चालवतात व पुन्हा उत्तम गुणांची भर टाकतात ती सन्तान म्हणजे मुलं ! ) , पशु , धन , वेद , प्रज्ञा आणि मेधा दे . ”
ही प्रार्थना दात घासतांना म्हणायची असते . काही आमचेच हुशार लगेच प्रश्न उपस्थित करतीलच ! ” असं म्हटल्याने खरंच मिळते का ? ” नसेल तर म्हणायचं कशाला ? ” त्याचं उत्तर आहे , आज श्रद्धाच उडाली आहे त्यांना काय सांगायचं ? पण एक सांगतो , आयुष्यात मला कसं व्हायचंय याची जाणीव या श्लोकाने नाही मिळत ? एक दिवस झोप नाही आली तर डाॅक्टरच ! आयुष्यात श्रद्धा नको ! प्रत्येक कृती करतांनाचे श्लोक आहेत . जे उच्चारल्यावर आपण कसं असावं याची जाणीव झाल्याशिवाय रहात नाही ! एक उदा. गणपतीस शंकराने हत्तीचे डोके लावले . मी मानतोच ! कारण शंकर रसशास्त्राची देवताच आहे . शास्त्रसंपन्नच होता शंकर . अशक्य काहीच नाही . पण जे मानत नाही त्यांचेसाठी सांगतो , सख्या बापाशी युद्ध खेळणारा पुत्र काय कामाचा ? मी म्हणतो , ” शंकराने त्यांच डोकं उडवलं नाही ! *ते बदलवलं !* क्षात्रतेजासह ब्राह्म्य तेजाचे बीजारोपण शंकराने केले व नंतर तो नावारुपास आला . असे उत्तम अर्थ सांगण्याचा जर प्रत्येकाने केला तर समाज मानणार नाही ! आणि सगळ्यात नुकसान अति धाकाने केलं आमचं ! क्रोध , जरब आणि हीन वाक्यरचनांनी अवघा समाज रसातळास जात आहे . पण मानायला कुणीच तयार नाही , ही खंत घेवून बरेच वैकुंठास जात असावेत !

*सन्ध्यालोपाच्च चकितः स्नानशीलश्च यः सदा ।*
*तं दोषा नोपसर्पन्ति गरुत्मन्तमिवोरगः ॥*
ज्यास सन्ध्या न करण्यामुळे भय वाटते , सतत स्नान करण्याचा स्वभाव असतो , जसे गरुडाजवळ साप भटकत नाहीत तसे दोष त्याचेजवळ भटकत नाहीत !
किती साध्या सुंदर शब्दात समजावले आहे ? मला एक प्रश्न सतावतो , तो असा . विश्वामित्र रामाचे समकालीन . त्यांनी गायत्री मन्त्राचा शोध लावला . त्यापूर्वी सन्ध्या कशी असावी ? कारण कृतयुगात काय स्वरुप असावे सन्ध्येचे ? माझ्या आयुष्यात एक दत्तस्वामी म्हणून यति आले . त्यांनी ऋग्वेदोक्त पवमान शिकवले व ते निघून गेले . पुन्हा भेट नाही . ते म्हणाले , ” सन्ध्या म्हणजे समूह प्रार्थना , हा वैदिक अर्थ सांगतो , विसरु नकोस ! ” ज्यांचा अभ्यास असेल त्यांनी प्रकाश टाकावा . सम्यक् ध्यान म्हणजे सन्ध्या , सम्यक् समूह ध्यान असं नाही म्हणता येणार ? ब्राह्मण समूह ध्यान विसरला व आत्मकेंद्रीत झाला . हे र्‍हासाचेच कारण ! तो सांगत असेल , ब्रह्मदेवाचे मुखापासून जो उत्पन्न झाला तो ब्राह्मण ! पण आजचं चित्र वेगळं आहे . जो तोंडाने बिघडला आहे ! हे स्वरुप आहे ! ( वैयक्तिक कुणी घेवू नका . ) असो .
सांगायचे एवढेच , *कात्यायन* स्मृति वाचनीय आहे . उद्या पुढील भाग पाहू .
🙏🙏
इत्यलम् ।
🙏🙏🚩🚩🙏🙏🚩🚩
लेखनधर्म—कविवर्य वैद्यराज भूपाल त्र्यंबक देशमुख .
पिंपळनेर ( धुळे ) ४२४३०६
९८२३२१९५५०/८८८८२५२२११
🙏🌹🙏🌹🙏🌹🙏🌹🙏🌹🙏🌹

*संवाद मीडिया*

*रॉयल इस्टेट एजंट*
*कुडाळ सिंधुदुर्ग*

*_🏡कोकणात फार्म हाऊस हवय…_*
*👉तर मग आमच्याकडे संपर्क साधा….*

*आमची खास वैशिष्ट्ये*👇

*▪️फळबागायतीसाठी जमीन खरेदी व विक्रीसाठी मदत*

*▪️पाणी व वीजपुरवठा असणारी जागा शोधून देणे*

*▪️जमिनीचे खरेदी व विक्रीसाठी आवश्यक दस्तऐवज तयार करून मिळतील*

*▪️वीज पुरवठ्याची कामे केली जातील*

*▪️फळबाग लागवड, पशुधन गाय व शेळी कुक्कुट पालन साठी सल्ला मिळेल.*

*▪️5 गुंठा ते 50 एकर पर्यंत क्लिअर टायटल प्लांट उपलब्ध*

*संपर्क*
*📲8928513279*
*📲9356724770*

*जाहिरात लिंक*👇
https://sanwadmedia.com/118963/
———————————————-
*वेबसाईट*
www.sanwadmedia.com
==========================
*फेसबुक पेज*
https://www.facebook.com/Snvadmedia
========================
*चॅनेल*
https://www.youtube.com/c/sanvadmedia
=========================
*📱जाहिरात व बातम्यासाठी संपर्क*
*9421234663*